BURZLIWE LOSY OBRAZU MIŁOSIERDZIA BOŻEGO

Jedną z naczelnych form kultu Miłosierdzia Bożego jest cześć oddawana obrazowi Chrystusa miłosiernego. Chociaż na świecie został rozpowszechniony wizerunek miłosiernego Zbawiciela, namalowany w 1943 roku przez Adolfa Hyłą z Krakowa, jednakże pierwsze malowidło powstało wcześniej w Wilnie w 1934 roku w pracowni Eugeniusza Kazimierowskiego.

W połowie 1930 roku błogosławiona s. Faustyna Kowalska została skierowana na placówkę zakonną do Płocka. Tam 22 lutego 1931 roku dokonało się wydarzenie, które wycisnęło piętno, nie tylko na jej życiu, ale poniekąd na dziejach całego świata. Wówczas to zapisała w swoim Dzienniczku: „Ujrzałam Pana Jezusa ubranego w szacie białej. Jedna ręka wzniesiona do błogosławieństwa, a druga dotykała szaty na piersiach. Z uchylenia szaty na piersiach wychodziły dwa wielkie promienie, jeden czerwony, a drugi blady. W milczeniu wpatrywałam się w Pana, dusza moja była przejęta bojaźnią, ale i radością wielką".

Po chwili powiedział jej Jezus: „Wymaluj obraz, według rysunku który widzisz, z podpisem: Jezu, ufam Tobie. Pragnę, aby ten obraz czczono najpierw w kaplicy waszej i na całym świecie. Obiecuję, że dusza, która czcić będzie ten obraz, nie zginie. Obiecuję także, już tu na ziemi zwycięstwo nad nieprzyjaciółmi, a szczególnie w godzinę śmierci. Ja sam bronić ją będę jako Swej chwały".

Przyjęta do głębi Siostra Faustyna zwróciła się z otrzymanym zadaniem do swojego spowiednika. Ów nie pojmując tego co zaszło, odpowiedział, iż chodzi o namalowanie obrazu Chrystusowego w duszy. S. Faustyna po odejściu od konfesjonału usłyszała jednak słowa: Mój obraz w duszy twojej jest. Ja pragnę, aby było Miłosierdzia święto. Chcę, aby ten obraz, który wymalujesz pędzlem, [...] był uroczyście poświęcony w pierwszą niedzielę po Wielkanocy, ta niedziela ma być Świętem Miłosierdzia.

Po wielu trudnościach zadanie które powierzył Pan Jezus s. Faustnie urzeczywistniło się wreszcie w Wilnie, mieście Matki Miłosierdzia - Madonny Ostrobramskiej. Tam s. Faustyna spotkała ks. Michała Sopoćko profesora teologii pastoralnej i spowiednika zwyczajnego w Zgromadzeniu Matki Bożej Miłosierdzia. Stał się on jej kierownikiem duchowym i wraz z nią podjął się głoszenia orędzia miłosierdzia Bożego. Początkowo obraz Miłosierdzia Bożego miała namalować utalentowana artystka, bernardynka s. Franciszka Wierzbicka. Nie chciała ona jednak być w pełni wierna wizerunkowi przedstawionemu przez s. Faustynę. Przeto ks. Sopoćko zwrócił się z zamówieniem do Eugeniusza Kazimierowskiego, dość przeciętnego malarza, specjalizującego się głównie w malarstwie portretowym i religijnym. W styczniu 1934 roku s. Faustyna po raz pierwszy udała się do pracowni Kazimierowskiego, by odtąd regularnie - raz, a czasem dwa razy w tygodniu - kierować pędzlem artysty. Jednego dnia po powrocie do domu - s. Faustyna udała się do kaplicy i bardzo płakała. Mówiła wówczas do Jezusa: Kto Cię wymaluje tak pięknym, jakim jesteś? Usłyszała wtedy te słowa: Nie, w piękności farby, ani pędzla jest wielkość tego obrazu, ale w łasce Mojej.

Wreszcie w lipcu 1934 roku obraz został ukończony. Ks. Sopoćko z własnych funduszy pokrył honorarium Kazimierowskiego i malowidło wziął do swego mieszkania.

Obraz namalowany przez Eugeniusza Kazimierowskiego przedstawia Chrystusa Pana, ubranego w białą szatę, o odcieniu popielatym, u góry jasnym, na dole ciemnym przechodzącym w siność. Prawa ręka Zbawiciela wzniesiona jest na wysokość ramienia do błogosławieństwa, lewa odsłania szatę na piersiach, skąd wytryskują dwa intensywne promienie - czerwony i blady. Na obrazie Kazimierowskiego są one ze sobą złączone tworząc zwartą całość. Spojrzenie Chrystusa jest skierowane w dół - jak z krzyża, ogarniające wszystkich grzeszników. Włosy i zarost posiadają kolor kasztanowy, natomiast nimb-jasnobrązowy, z obwódką.

Wizerunek Bożego Miłosierdzia, będący formalnie własnością Ks. Sopocki, początkowo znajdował się w jego mieszkaniu. Jesienią 1934 roku został zawieszony za zakonną klauzurą w ciemnym korytarzu klasztoru bernardynek, przy kościele św. Michała, gdzie ks. Sopoćko był rektorem. Na widok publiczny obraz został wystawiony w Ostrej Bramie na zakończenie obchodów jubileuszu 1900 - lecia odkupienia w czasie Triduum Wielkanocnego. W niedzielę przewodnią - tj. II niedzielę wielkanocną (dziś święto Miłosierdzia Bożego) s. Faustyna będąc na nabożeństwie w Ostrej Bramie miała następujące widzenie. Na zakończenie nabożeństwa, kiedy kapłan wziął Najświętszy Sakrament, by pobłogosławić lud, s. Faustyna ujrzała Pana Jezusa, w takiej postaci, jak na obrazie. On udzielił błogosławieństwa, a promienie Bożego Miłosierdzia rozeszły się na cały świat. Tak więc z niepojętej miłości Bożej obraz miłosiernego Chrystusa został po raz pierwszy publicznie pokazany wiernym dla uczczenia w sanktuarium Matki Miłosierdzia w Ostrej Bramie. Po zakończeniu uroczystości obraz zawisł ponownie w ciemnym korytarzu przy kościele pw. św. Michała w Wilnie, do którego dostęp był ograniczony. W grudniu 1935 roku Pan Jezus raz jeszcze nakazał s. Faustynie, by obraz Miłosierdzia Bożego został wystawiony do czci publicznej, a nie tkwił za zakonną klauzurą. Dopiero 3 kwietnia 1937 roku - abpa Romuald Jałbrzykowski zezwolił na zawieszenie obrazu Miłosierdzia Bożego w kościele pw. św. Michała, z zastrzeżeniem, by nie umieszczać go w ołtarzu głównym jak również nie podawać historii jego pochodzenia. 4 kwietnia 1937 roku w niedzielę przewodnią (tj. w święto Miłosierdzia Bożego) ks. Sopoćko dokonał poświęcenia wizerunku miłosiernego Zbawiciela, który zawieszono obok głównego ołtarza.

Po wybuchu drugiej wojny siostry bernardynki w dniu 28 grudnia 1940 roku przeniosły płótno z ołtarza w prezbiterium w inne miejsce. Podczas wojny kult Miłosierdzia Bożego rozprzestrzeniał się z wielką siłą nie tylko w Wilnie. Masowo wykonywano fotografie obrazu w różnych formatach, które rozprowadzano w okupowanym kraju. Bardzo często małe obrazeczki Miłosierdzia Bożego wszywano w ubrania żołnierzy, by moc Boża chroniła ich od wszelkich nieszczęść, a zmarłym wkładano je do trumien. W 1942 roku wizerunek Miłosierdzia Bożego powrócił na dawne miejsce w prezbiterium kościoła pw. św. Michała Otaczano go nieustannie wielką czcią i kultem, czego wyrazem były liczne wota, w liczbie ponad 150. W sierpniu 1948 roku kościół pw. Michała w Wilnie zamknięto, a klasztor sióstr bernardynek skasowano. Wkrótce po kasacie całe wyposażenie klasztornej świątyni przewieziono do kościoła pw. Ducha Świętego. Niestety nie wiemy z cała pewnością, czy wizerunek Bożego Miłosierdzia został również przeniesiony, czy też pozostał w opustoszonej świątyni bernardynek. Ostatnio opublikowana relacja pani Janiny Rodziewicz Stefanowskiej stanowi jak dotąd jedyne źródło na temat dziejów wizerunku Miłosiernego Chrystusa po 1948 roku. W 1950 roku miała ona wejść w posiadanie obrazu Miłosierdzia. Wg jej relacji obraz wisiał w nieczynnym kościele pw. św. Michała, skąd zabrała go po uiszczeniu pewnej opłaty znajdującemu się tam Litwinowi. Obawiając się jednak uwięzienia z powodu ożywionej działalności w Sodalicji Mariańskiej przekazała wkrótce obraz Jadwidze Starajte celem ukrycia. Rzeczywiście w 1951 roku pani Rodziewicz Stefanowska została uwięziona i zasądzona na dziesięć lat pobytu na Syberii. Po śmierci Stalina mogła powrócić do Wilna. W 1954 roku wydobyła obraz z ukrycia i oddała nielegalnie do renowacji. Po odnowieniu obraz został przekazany najpewniej w 1955 roku ks. Janowi Ellertowi, proboszczowi kościoła pw. Ducha Świętego w Wilnie, który nie zawiesił obrazu w świątyni, ale zatrzymał go u siebie w pokoju.

Ks. Michał Sopoćko, przebywający od 1947 roku w Polsce, dowiedziawszy się, że obraz Miłosierdzia Bożego odnalazł się w kościele pw. Ducha Świętego, usilnie pragnął przenieść płótno przez granicę, by przekazać je do krakowskich Łagiewnik i złożyć w ołtarzu, zamiast wizerunku namalowanego w 1943 roku przez Adolfa Hyłę. Zatem po omówieniu szczegółów, znalezieniu odpowiedniej osoby gotowej przenieść obraz do Polski, wreszcie po przekupieniu straży granicznej, zrulonowany obraz miał być przemycony przez granicę. O ustalonej porze ks. Spopćko oczekiwał po drugiej stronie granicy; jednakże bezskutecznie. Umówiony człowiek, który miał przenieść obraz Miłosierdzia Bożego nie przybył. Wyznał on później: nie mogłem go przenieść, bo wydawało mi się, że popełnię świętokradztwo. Tak więc obraz namalowany przez Kazimierowskiego powrócił do Wilna i pozostał między naszymi rodakami, choć poza granicami Polski. Ks. Ellert odnowił obraz który uległ uszkodzeniu i pozostawił go zwinięty w rulon między innymi przedmiotami z kościoła pw. Michała w byłym chórze dominikanów. Ks Sopoćko nie był zadowolony z takiego przebiegu wydarzeń. Obraz Bożego Miłosierdzia pozostał z drugiej strony granicy, zupełnie nie odbierał czci i niedostępne były jego fotografie. W roku 1956 pierwszy obraz Bożego Miłosierdzia opuścił Wilno za sprawą ks. Józefa Grasewicza. On doprowadził do zawieszenie obraz Bożego Miłosierdzia w kościele w Nowej Rudzie tuż nad obecną granicą Polski. Ks. Grasewicz wprowadził również zwyczaj odmawiania koronki i nowenny do Miłosierdzia Bożego. Wskutek różnych kolei losu kościół w Nowej Rudzie wkrótce został pozbawiony na długie lata opieki duszpasterskiej. Ks. Sopoćko nie ustawał jednak w wysiłku, by wizerunek przenieść w bezpieczne miejsce, do jakiegoś kościoła który miałby pieczę duszpasterską. Misja ta została powierzona ks. Grasewiczowi.

Po wielu perypetiach i poświeceniu się wielu ludzi tej sprawie, wreszcie po trzydziestu latach wizerunek Pana Jezusa miłosiernego powrócił do Wilna, choć bez glorii i fanfar, a w wielkiej tajemnicy, chyłkiem przemycony przez ulice wileńskiej starówki. Jak wspomina ks. bp Aleksander Kaszkiewicz - obraz Miłosierdzia Bożego przyniosła do kościoła pw. Ducha Świętego jedna z sióstr Instytutu Matki Bożej Miłosierdzia. W tym czasie trwał remont wnętrza wspaniałej świątyni pw. Ducha Świętego co ułatwiło umieszczenie obrazu w jednym z bocznych ołtarzy. Niestety wizerunek namalowany przez Kazimierowskiego był poważnie zniszczony. Wymagał zatem odrestaurowania i adaptacji do istniejącego ołtarza. Prace malarskie zostały powierzone litewskiemu artyście, który gruntownie przemalował wizerunek. W dolnej części płótna, zgodnie z życzeniem ks. Aleksandra Kaszkiewicza, został umieszczony podpis: JEZU, UFAM TOBIE!. Po zakończeniu odnawiania obrazu, zawisł on wreszcie w polskim kościele pw. Ducha Świętego w Wilnie, wzbudzając niemałą sensację zarówno wśród tamtejszych jak i przyjezdnych Polaków. Zatem kult i nabożeństwo do Miłosierdzia Bożego weszły na nową drogę - dynamicznego i pełnego rozwoju, który znalazł gorliwego promotora w osobie Ks. Alexandra Kaszkiewicza. Z jego inicjatywy wprowadzono zwyczaj odmawiania nowenny i koronki do Miłosierdzia Bożego.

23 maja 1991 roku ks. Alexander Kaszkiewicz został pierwszym biskupem nowo utworzonej diecezji grodzieńskiej. Jako swoje hasło biskupie wziął słowa: Jesu, in Te conflde (Jezu, ufam Tobie), natomiast w herbie biskupim umieścił dwa promienie, z obrazu miłosiernego Chrystusa.

Dziś obraz Jezusa Miłosiernego i nabożeństwo objawione siostrze Faustynie znane są na całym świecie. Kluczową rolę odegrał tu arcybiskup krakowski Karol Wojtyła. Bardzo wiele zdziałał także później jako papież. Jednak fakt tak szybkiego rozprzestrzenienia się tego kultu na cały świat jest dla wielu znakiem, który może dopiero z czasem będziemy mogli pełniej zrozumieć.

                                                            kl. Marek Barć